انٹرویو گوں عبدالقدوس جمالدینی آ ۔۔۔ گند و نند : لطیف الملک بادینی بلوچ

نوشکے ئے ڈگار ہر پڑ اوتی مٹ و درور وت انت ۔وانگ و زانگ و لبزانک ئے دنیا تہا ایشی یک جتائیں پجار و بستار ے۔ اے دیار باز مزن مزنین نامی ئین مردم ودی کتہ ۔لبزانک ئے دنیا تہا یک نامے واجہ عبدالواحد آزات جمالدینی ئے انت ۔ آزات جمالدینی 1912 آ نوشکے ئے نامدارین ھلک کلی جمالدینی آ ودی بوت ۔ آ وتی بنداتی وانگا چہ ھمودا در بُرت رندا چہ سنڈیمن ہائی سکول شالکوٹا میٹرک کرتئی۔1934آبگر تاں 1940 اِسکان وتی پسماندگین اُستمانئے زھگانا وانینت ئے۔ بلکن آ ہرکسا وانندگ لوٹ اِتئے ۔ آ بلوچی لبزانک ئے نیمگا 1950 آت رند اھمدا جاگئی بُوت و وتی سجین چیزان پہ بلوچ قوم و بلوچی زبانئے دیمرئی ھاترا ندر کُت۔ آہرا گوں بلوچی زبانا ھمنکس مہر و محبت اَت کہ آنہیا وتی ماہتاکئے ناما ہم بلوچی ایر کُت۔ رندا ھمے ماہتاکا چہ کراچیا شنگ و تالان کُتئی۔ بلوچی ماہتاک ئے تہا نوک نوکین شاعر و لبزانکار و نبیسوکانی نبشتانک شنگ کنہگ بُوت اَنت ۔چریشی سوبا بازین نبیسکارو شاعر ودی بُوت انت ۔پرچاکہ آزات جمالدینی نوکیں قلمکارانی باز دلبڈیا کُرتے آئی مول ومراد ھمیش اَت کہ مئے بلوچ راج زوت دیمرئی بکنت ۔ آزات جمالدینی یک بے درورین شاعرے اَت آئی شاعری تہا مارراج دوستی،زبان دوستی ،انسان دوستی ئے بے مٹین گپتار گِندگہ کاینت۔پہ راستیاآزات جمالدینی ہرکسا وژال گندگ لوٹ اِتئے۔ آ ئی کلامہ تہا ہما درد ، ہما سوز، و فکروسسا است انت کہ دل آہانا وار پہ دم وانگا مجبور بیت پمیشیک بازین زانتکار آئی کلامئے رجانکا اردو ، بنگالی، روسی، سندھی ، اوگانی زبانئے تہا کرتگ انت ۔ آزات جمالدینی ،بلوچی ،پارسی، براہوئی، انگریزی، زبانان زانتے و اوگانی و سندھی زبانانی تہا گپ جت کُرتے۔ آزات جمالدینی ریڈیو شالکوٹتے تہا ہم بازین وھد کار کُتئے ، چریشی ابید بلوچی و براہوئی مشاعرگانی تہا ہم ہم بَہر زُرتے و وتی بے درورین کلامانا پیش داشتے۔آزات جمالدینی ئے دو کتاب رژن و مستیں توار اے وھدا آتکگ انت ۔ھمے ہر دوکین کتاب چوں قندیل ئے پیما انت ، دومی ہبر ایش انت کہ آزات جمالدینی وھدیکہ دبئی غمِ روزگار ئے بابت شت گڑا آ ئی شعری مجموعہ نوکین توار آئی بیگ ئے تہا مان ات ۔ آ گم بوت انت چرائی گم بوہگا آزات جمالدینی آ باز پریشانی بوت پرچاکہ آئی بازین وھدئے محنت پوک ورائیگان بوت انت ۔ آزات جمالدینی ئے چک واجہ عبدالقدوس جمالدینی ئے ھزمتا من واجہ آزات جمالدینی ئے باروا چیزے جست پیش داشت آ ھمے جستانی پَسوا مارپہ یک جوانین اندازے آ داتئے چراہانی وانگا ما پہ شریا واجہ آزات جمالدینی ئے سرپد باں۔آ جست و پَسو اے پیما انت۔
جست:آزات جمالدینی کدی و کجام سالاودی بوت؟
پسو:آزات جمالدینی نوشکے ئے ھلک جمالدینی آ 1912 آ میر خان جہان خان جمالدینی لوگا ودی بوت۔
جست:آزات جمالدینی ماث و تئی بلُک ئے نام کئے انت۔
پسو:آزات جمالدینی ماث و منی بلُک ئے نام بی بی پری جان اِنت آ چہ نوشکے ئے سیدانی بزرگین ٹک تالق داریت ۔
جست:آزات جمالدینی بنداتی وانگ وزانگا چہ کجا بنا کرت؟
پسو:آزات جمالدینی چہ نوشکے وانگجاہاوتی وانگ و زانگا بنا کرت ۔میٹرک چہ سنڈیمن ہائی سکول شالکوٹ کرتئی
جست: آزات جمالد ینی بارو ا مار بُگش اِت آ چونیں پِسے اَت؟
پسو:آزات جمالدینی یک باز مہروانین و پنت و نصیحت کنوکین پِس ئے اَت مار مُدام پہ وانگ و زانگا پنت دات ئے وتی جَنِک و بچکانایک نظر و پیما چارِت۔
جست:آزات جمالدینی چینچو آروس کتہ و شما چینچو براث وگہار اِت؟
پسو: آزات جمالدینی سَہہ آروس کتگ دو ئے تالق چہ ایرانا انت چراہان یکے را سہین داتگ آہرا اولات نیست و یک نام صدیقہ انت ۔ آئی دو زھگ انت ۔ یک جنکے و یک بچکے آئی نا م معصومہ انت ۔ و یک بچکے آئی نام مہدی انت ۔یکے مئے ماث انت کہ آئی نام بی بی عصمت جان انت کہ آ منی و مہناز ئے ماث بوتگ ۔ما چار برات و گہارن۔
جست:آزات جمالدینی پہ وانگے بارو ا شمارا چی گُشت ئے؟
پسو: آزات جمالدینی وانگے بار و ا ہمارا مُدام پہ وش لسانی گُشتے کہ اگہ شما وتی قوم و راجئے ھزمت کنگ لوٹ اِت گڑا شما پہ شریابوان اِت۔
جست: آزات جمالدینی وختے گسا بوتین تو چہ کار کُرتے ؟
پسو: آزات جمالدینی وھدیکہ گسا بوتین شپئے وختا گڑا آئی دوست و سیاد آئی ادا کات انت و واجہ گوں آیا بلوچی راجی لبزانکی و دگہہ سرحالانی سرا گپ و تران کُرتے گو ں ورناہان آنہیا مدام کارل مارکس ، لینن ،او دگہہ مزن نامین مردمانی بارو ا گپ جت ۔
جست : آزات جمالدینی ئے وتی جندئے کار و روزگار چہ اَت ؟
پسو: آزات جمالدینی ادب و لبزانک ئے پڑا آیگا پیش یک باز مزنین واپار ے ات آئی سہر و تلاہانی باز مزنین کار و بارے ات کہ بے ایران و پاکستان بوتگ نوکونڈی ئے تہا پُچ ئے ہم مزنین دکانے بوتگے کہ اودا شہ اوگانستان و ایرانا پُچ اتکگ انت۔ آ وھد ا آزات جمالدینی نوکونڈی و نوشکی ئے امیرین مردمان چہ یکے بوتگ بلے وھدے کہ آ بے لبزانک و شاعری و بزگین قومئے ھزمت کنگ ئے نیمگہ آت گوڈا سک گریب و بزگ بوت و و تی روچان پہ باز سکی و سوری آ گوزینتے۔
جست: آزات جمالدینی گیشتر صحافت ئے سوبا ڈنہ ات چینکس وھد آ پد گسہ کات؟
پسو: آزات جمالدینی صحافت ئے سوبا مدام کراچی و رندا ا شالکوٹابوتگ باز مزنین وختان پد گسا کات چیز ئے روچ کرتے پد ا شت۔
جست: آزات جمالدینی وھدے کہ چہ گسا ڈنہ ات گڈا شمئے گس ئے ھیالداریا کئے کتے ؟
پسو: مئے پس ئے گوں لبزانکا ہمگرنچیا پد مئے زند مدام پہ بزگی و گریبی آگوست۔ آ مدام ڈنہ ات اواے وختان مئے ھیالداریا منی پیرُک واجہ یار محمد جمالدینی آ کرت آ یک علم دوست واندگین مردمے ات۔
جست: آزات جمالدینی مزنین وختے ایرانا شُت آ وھدا آئی رابطہ گو ں شُما ات یا نہ؟
پسو: آزات جمالدینی تن باز مزنین وھدے رابطہ گوں ما نہ ات آ ایرانا شُت او پدا شما اد ا دبئی شُت ۔ ما ں باز مزنین وھدے آ سئی بوتن کہ مئے پس دبئی آ انت۔
جست: آزات جمالدینی ایرانا دہ سال بوت اودا آروس ہم کرتے یہ باراوا شمئے مارشت و احساس چی انت؟
پسو: مئے مات باز سگ و برداشت کنوکین زالبولے اتت وھدے کہ آہرا مالوم بوت کہ گس واجہ عبدلواحد آزات جمالدینی بہے ایرانا ہم آروس کتگ گڑا آ ہچ ہبر نہ کرتے ا و اے سکین و دلسوزین وختان پہ صبر و برداشتا گوازینتے ۔
جست: آزات جمالدینی ئے چنچو برات و گوار نت؟
پسو: آزات جمالدینی چہ وتا دو برات انت۔ یکے آئی جند یانی منی پس واجہ عبدالواحد آزات جمالدینی دومی واجہ عبداللہ جان جمالدینی انت و آئی یک گُہار ئے نام بی بی آمنہ جان جمالدینی انت۔
جست: ایرانا شمئے براث و گہار کجام شہر ا نشتگ انت۔ انون گوں آہانا شمئے رابطہ است یانہ؟
پسو: ایرانامئے براث مہدی او گہار معصومہ دوئین شیراز ا نشتگ انت نون مزنین وھدے گوستگ مئے رابطہ گوں آہاں نہ بوتگ۔
جست: آزات جمالدینی ئے زندے مزنین خوائش چی ات؟
پسو: آزات جمالدینی ئے زندے مزنین خوائش ھمے بوتگ کہ بلوچ راج وانندگ و شعور یافتہ بہ بیت او اے سُرہتگیں نظام ئے زمذیلان پُروش انت او وت واجئی و وشحالی ئے واھند بہ بنت ، وَ پہ بلوچی زبان و لبزانکئے دیمرئی وَ وتی بزگین اُ ستمان ئے ھزمت کنگ بوُتا۔
جست: آزات جمالدینی وتی ماہتاک بلوچی ئے آخری شونگال اداریہ ئے تہا گُشیت کہ سید فصیح اقبال و گلاب بلوچ گو ماں گیش مدت کرتگ اے باروا تو چہ گُشے؟
پسو: اے گپ راست انت کہ واجہ فصیح اقبال و گلاب بلوچا آزات جمالدینی ئے باز کمک و ھذمت کرت انت۔ واجہ فصیح اقبال و گلاب بلوچ و آزات جمالدینی ئے ماہتاک بلوچیا شہ وتی زمانہ ماہتاک ئے نیمگا مفت شنک کرت او شہ آئی ھچ پیسہ نہ گپت ۔ وھدیکہ آزات جمالدینی آ بیماری ئے وھدا پہ اڈکنگا جاگہہ نہ ات گڑا واجہ گلاب بلوچا آئرا وتی لوگا برت جاگہہ دات او آئی مکہ ئیں مات مئے پس ئے چٹ باز ھذمت کرت انت۔
جست: شمئے کہول ئے تہا واجہ آزات جمالدینی او واجہ ماما عبداللہ جان جمالدینی آ پد کئے پہ بلوچی زبانا نبشتگ کنت؟
پسو: چہ آزات جمالدینی و واجہ عبداللہ جان جمالدینی آ پد آوانی نواسگ ءُ منی بچ آزات ثانی پہ بلوچی زبانا کارکنگ ونبشتہ کنگا انت۔ ھما مُچ شہ آئی باز اُمیت دارن کہ آ وتی دوئین پیرکانی پد گیری آ کنت و دیما بلوچی زبان و وتی راج ئے ھذمتا کنت۔
جست: آزات جمالدینی کجام کجام ملکانی تروتابا کرتگ؟
پسو: آزات جمالدینی ایران و عرب اماراتئے تروتابا کرتگ۔
جست: آزات جمالدینی ئے ادیرہ ئے ھاترا کسے گوں شما مدت و کمک کرتہ یانہ؟
پسو: واجہ ڈاکٹر عبدالمالک بلوچ گو ستگیں سروزیر بلوچستان کہ آئرا پہ آزات جمالدینی ئے ادیرہ ئے ھاترا پنچ لک کلدار دات او آزات جمالدینی کتابجاہئے منظوری ہم آئی دور ئے حکومتا کنگ بوت ہما اُمیت داراں کہ اے حکومت زوت لائبریری آتیار کنت۔
جست: آزات جمالدینی کجام دورا شاعری کت آئی اولی ئیں شعر و دستونک کجام ات؟
پسو: آزات جمالدینی 1950آ پیش شاعری کرتگ وَ رند ا ہم شہر و دستونک نبشتگ کرتگ۔ بلوچی تہا آزات شاعری ئے بنیات و ھشتا ہم ایر کرتگ۔ آ مست توکلی آ رند آ ھم امن ئے شاعری کرتگ ۔آئی اولی ئیں دستونک پوریا گر، ات۔آئی لہتین بنداے پیما انت۔
ہر وخت کہ تئی یاتا کپاں
چُرنت شہ چماں بنت روان
ارسانی کہور ، کوھان جنان
کرنت برنت مئے وشیان
تئی بذگی بے چار گی
لمبوکیں آ سے مں دلاں

ہر وخت کہ برتہ چم کپیت
ٹکر جگر، دل آپ بیت
ناسورے برکر ئے رُدیت
ھون ریم ئے جَوئے تچیت
تئی بذگی بے چار گی
لمبوکیں آسے مں دلاں

لوچ و لنگڑ با سک اِت درا
بیل ئے جنگ روچئے سرا
گٹ ھشک وتن و گژ نگا
مار انت کہ لیٹنت بر دلا
تئی بذ گی بے چار گی
لمبوکیں آسے مں دلاں

جست: آزات جمالدینی چہ پیمئے شاعر ے ات؟
پسو: آزات جمالدینی ئے شاعری تہا پہ راج و قوما پہ بذگیں مہلوکا دردوبے دروریں فکراسسا ماراگندگہ کیت ، آشہ مستریں شاعراں یکے ہر جاگہہ پجارگ بیت بلکن آئی شمار بلوچی شاعری ئے سرخیلان انت۔ آزات جمالدینی غزل و نظم ہم نبشتگ کرتگ بلے آنہیا راباز آزات نظم نویستگ۔
جست: آزات جمالدینی ئے وشی یا غم ئے انچیں یاتے شمار ایات کیت مار ابگش ات؟
پسو: زند ئے آخری وختان آ سک بیمار اتت او آہرا بے کراچی آ پہ علاج کنگا برگ بوت اُ د ا ھمے مالوم بُوت کہ آزات جمالدینی را گُٹ ئے کینسر انت۔ اے ہبر ا اُ شکت ئے گڑا آئی چم ارسان پُر بوت انت۔ و آ گشت منی بلوچی ئے کار انون منت انت۔
جست: آزات جمالدینی شمئے ساہگ اے دنیار ا کدی یلہ دات ءِ؟
پسو: مئے میروان و نمیران پِس واجہ عبدالواحد آزات جمالدینی 5ستمبر1981سہب ئے دہ و نیم بجہ آ اے دنیا ر ا یلد دات۔ آئی ادیرہ و مزار کلی جمالدینی نوشکے ئے قبرستانا انت۔