ہورہے لوئیس بورخس ۔۔۔ پیٹری لیوکوئن/عبیدشاد

بورخس ارجنٹائینی شائر،نبشتہ کاراوآزمانکارے بوتگ کہ آنہی گُمان فینٹیسی او وابانی دنیائے کسّہاں بیستمی کرنئے جہانی لبزانکا کلاسیکئے درجہ گپتگ۔آں یورپی دودربیدگ،انگریزی لبزانک او برکلے ڈولیں فلسفی اوزانتکارانی ہیال و لیکہاں بے کساس اَسرمند کتگت۔برکلے ہیالا مٹیریل شے آ وجود نیست،سرپدیں دنیا ایوکا ہیال و لیکہانی برورد اِنت کہ آچہ دراجیں مدّتے آہست وموجود اِنت۔بورخیس ئے گیشتریں کسّہ کائناتی بنگپانی سرااَنت۔بورخیس ئے نام پہ نوبل دادا ہم گرگ بُوت بلے آنہیا را ہجبر اے داد نہ رس اِت۔
ہورے لوئس بورخیس ارجنٹائن ئے شہر بیونس آئرسا24اگست1899 آودی بوتگ۔آنہیاساریا بیونس آئرس و پدا جنیواو کیمبرجا وانگ و زانگ دربرت۔آنہیا کہولاچہ یک نیمگے آگوں برتانیاآ ہم سیادی داشت پمیشکا بورخیسا چہ سپینی زبانا پیسر انگریزی دربرت۔ آنہی پت ہورگلیرمو بورخیس وکیلے آ ابید نفسیاتہ اُستادے ہم ہست اَت کہ آ نہیا شترنج ئے سرا زینوئے مان گیشتگیں پیراڈوکسانا گیشینت او چُک ئے سر پِرکت۔آہانی لوگ مزن اَت کہ آنہی تہا یک باگے ہست اَت او یک کتاب جاہے ہم کہ ایشاں بورخیس ئے پکرو مارشتاناگوناپ دات۔
بورخیس ئے مات لیونار آکیودو ہئیدو یک رجانکارے اَت کہ آنہیا نود سالئے اُمر جت او چہ دنیاآ رَپت۔1914آ بورخیس کہول جنیواآ لڈّت کہ اودا بورخیسا فرانسی وجرمن زبان دربرتنت او چہ جنیوا کالجا بی اے ئے سند گپت ۔مدام پریشان اَت کہ آنہی بچ نفسیاتی او جنسی جیڑہانی آماچ اِنت۔یکے کسّہے رِدا پکرمندیں پِتا وتی بچ یک کہبگے گورا راہ دات کہ اودا بورخیس چُرتے آکپت کہ بگندے آنہی پت اِے جنین ئے گراک اِنت۔پِت ئے جہد پہ سرشت و گوں جنین آدماں بورخیس ئے لپرزگی گیشتر بوت۔
چہ اولی جہانی جنگاپد بورخیس کہول اسپانیاآ شت کہ اودا بورخیس اوانٹ گارڈ الٹرائسٹ نامیں لبزانکی گلّے باسک جوڑ بوت۔آنہی اولی نظمHymn to the sea کہ والٹ وائٹ مین ئے داباپربستگ ئےِ گریشیا نامیں تاکبندے آ چاپ بوت۔داں 1921 ءَ آنہیا اسپانیاآ داشت او پدا اتک و بیونس آئرساجاہ منند بوت۔اودا آنہیا شائرو نبشتہ کارے ئے جہتاوتی کسب و کار بندات کت۔او لبزانکی تاکبندانی تہا آنہی نبشتانک و لچہ چاپ و شنگ بوتنت۔آنہی سنگتانی تہا میکڈونیو فرنانڈز نامیں فلسفی یے ہم ہواراَت کہ لسانی جیڑہانی تہا آنہی زانتکاریابورخیس ئے پکرو مارشتانااَسر مند کت۔آنہی اولی شئری دپترFerror De Buneus Aires اِنت کہ 1923 آ چاپ بوت۔آنہیا اوانٹ گارڈ ئے تاکبند’’مارٹن فیرو‘‘ تہا وتی شئرو نبشتانک چاپ کنائینت اَنت۔1924 آ آنہیا وتی سنگتے ہمراہیا ’’پُروآ‘‘ناما تاکبندے ہم کشّ اِت۔داں بازیں دہکاارجٹائنئے چہ درستاں گیش ارزش داریں لبزانکی تاکبند’’سُر‘‘(Sur )ئے واستا بورخیسانبشتہ کت۔اے تاکبندئے بُنشت1931 آ وکٹوریا اوکیمپو آایرکتگت۔آنہیا پبلشنگ ہاؤس چاپشنگ جاہ ایمیکے ایڈیٹرزئے لبزانی سَلاہکارااَبید ٹیبلائیڈہالتاک کریٹیکا ئے سیٹرڈے کلرمیگزینئے لبزانکی شونکارئے جہتاہم کارکت۔1936 تا1939 آ آنہیا’’ایل ہوگرہ‘‘ واستا ہپتگی کالم نبشتہ کت۔ارجنٹائنی کلاسیکی لبزانکہ سرا نگدی نبشتانکانی سبباآنگدکارے جہتاہم نام کپت۔آنہی نبشتانک یورپی و امریکائی لبزانکئے سرا آنہی زانت و زانش و پکرئے جہلانکیا سہراکننت۔پو،اسٹیونسن،کپلنگ،شا،چسٹرئن،وائٹ مین،ایمرسن او ٹوئن ہما گچینی نام اَنت کہ بورخیساگوں دلجمی ونتگنت و آہانی سرا دزرس گپتگ۔آنہیا ورجینیاوولف ئے’’اورلینڈو‘‘ہنری مائیچوکس ئے’’ایشیاآیک وکشی یے‘‘ہرمن میل ویل ئےBartel by the Scrivener او ولیم فاکنرئے ’’جنگلی درچک‘‘وتی زبانارجانک کتگنت۔
بورخیسہ پت 1938 آ بیران بوت کہ اے ویلا آں را سک پدرد کت چیاکہ دوئیں وت ماں وتاسک نزیک اتنت۔بورخیس وت ہم ویلے آگپت کہ آنہی آسرا پیشانی یے ٹپی بوت و سرئے پہ بُرّو بریناکپت و داں بازیں ہپتگے آ آتہت ئے باہوٹ بوت او گڈّیا چہ مرگہ دپا رکّت۔اے تجربتاآنہی ساچشتی تاکت ودّینت۔آنہیا وتی بازیں ارزشت داریں آزمانک ہمے دورانانادراہجاہا نبشتہ کتنت۔آنہی آزمانکانی اولی دپترEL JARDIN DE SENDERS QUE SE BIFURCAN 1941 ءَ پہ راجی لبزانکی دادا نامینگ بوت و تاکبند’’سُر‘‘ئے یک گچینی تاکے آ آنہی سنگت و ایدگہ کلمکاراں بورخیس ئے کتابہ ہاترا وتی پلّہ مرزی درشان کت بلے انگت ہم بورخیسہ کتاب چہ دادازبہر بوت و یک کم ارزشیں کتابے آایوارڈ دیگ بوت۔آنہی رندتری کتابانی تہا فکشن(1944 )ایل الف(1949 )او ایل ایل ہیکیڈور(1960 )ہوار اَنت۔چو بورخیسایک دگہ ارجنٹائنی آزمانکارے ہم پہ گُمان بری و ہیالی دنیائے کسّہانی سرا نبشتہ آہدوناک اَت۔آنہی نام ایڈولفو بائیو کیسرس اَت۔دوئیناں ایچ بسٹوس ڈومیک ءِ کلمی نامہ سرا ہوری آ بازیں کسّہ نبشتہ کتگ۔
1937آ بورخیس بیونس آئرس میونسپل کتابجاہءِ میگل کین شاہڑا کئیلاگرئے جہتا نوکر بوت۔اے آنہی تب ئے کارے نہ اَت پمشکا آنہیا وتی گیشتریں وہد ہمے لائبریریءِ basement ءَ وانگ،نبشتہ و رجانک کنگا گوازینت۔کٹیلاگنگئے ہمے نہ کٹوکیں کارآنہی مشوریں آزمانک(1941 )The library of Babel ئے نبشتہ سبب جوڑ بوت۔
بورخیسا نُہ سال ہمے لائبریری آگوازینت۔1946 آپیرون سرکارا آں چرے کارا کش اِت او بیونس آئرس میونسپل مارکیٹہ پولٹری انسپکٹر جوڑ کت بلے بورخیسا نوکیں منسب رد کت۔
بورخیس ئے سیاسی ہیال و لیکہ پہ پیرون سرکارا نہ وش و ترند اَتنت۔ہمے چست و ایرانی تہا بورخیس ئے لوگہ سرا بمبے دور دیگ بوت۔آنہی گہار زنداناچگل دیگ بوت او مات ’’لوگ بندی‘‘ جوڑ کنگ بوت۔بورخیس سکّیں لجوے اَت ۔سائیکوتھرپسٹ ڈاکٹر میگل کوہن میلر پر آنہیا بلائیں کمکے بوت ۔آنہیا بورخیس ئے اِلاج کت۔مدان مداناآنہی لجّ کم تراِت و آنہیا لکچر پروگرامانی تہا بہر زورگ بناکت۔ڈاکٹر کوہن میلرا گشت کہ بورخیس زیادہ’’حسّاس‘‘انت،ہجالتی ئے مارشتانی بندوک انت و وپت و وابئے ترس ئے آماچ انت۔
1946 ءَ بورخیسالاس انیلس ڈی بیونس میں زانت و زاشی تاکبندے شونکارء دستا گپت۔1955 وہدے پیرون چہ سرکارادرکنگ بوت گڑا بورخیسارا راجی کتابجاہئے کار مستر جوڑ کنگ بوت۔اے وہدا آنہی چمّانی رُژناجواب داتگت۔نوکیں منسب ئے رسگاآنہیا درّائینت’’اے ھدائے وتی کدرت انت کہ منا ہشت لک کتاب و تہاری یکیں وہدا بکشاتنت ئےِ۔‘‘بورخیسا بیونس آئرس یونیورسٹیا انگریزی لبزانک ئے پروفیسر ئے جہتا1955 داں1970 آ وانینت ہم۔
1961 آ بورخیسا گوں سیموئیل بکٹ ئے ہوریا پِرکس فارمنٹر مشوریں داد دیگ بوت۔
مکہیں ماتئے بیرانیا پد بورخیس دنیائے بازیں مُلکانی ترو تابا دراتک۔اے سیل و سواد داں آنہی زندئے گڈّی ساہتابرجا اَت۔
1967 آ بورخیس گوں نارمن تامس ڈی گیووانیا دوچار کپت و ماں انگریزی گشوکیں دنیاآ پہ وت نام ئےِ کٹّ اِت۔وہدے1973 آ یُوان پیرون پدا ملک ئے سدر گچین کنگ بوت گڑا بورخیساچہ راجی کتابجاہئے کارمستریا استیپا دات۔بورخیس مدام گوں پیرون و پندل سازیں پوجی جنتاآ گیروشگ اَت بلے لبرل تاکتانی جہدئے پلامرزی کنگاہم تچک و پدّرا نہ ات،پمیشکا آنہی ہمے پلامرزی آ را دائم’’مبہم‘‘لیکگ بوت۔چلّی ئے نامداریں شائرو نوبل دادئے واہند پابلونروداآ آنہی بارہا یک رندے گُشتگ اَت کہ آنوکیں دنیائے چست و ایراں نہ پہمیت و ہمے گپاجیڑیت کہ من ہم انچوشاں گوں۔1980 بورخیساسیاسی زلم و زوراکی او مردمانی گار کنگ ئے ہلاپازیرشانی درشان کت او 1982 آ آنہیا فاک لینڈ جزیرھئے سرا بوؤکیں جنگ و بجنگاناایر جت۔آنہیا اے ردا میان استمانی میڈیادیما یک رندے تران کناناگُشت’’دو کُوٹّ پہ شکّے آ مِڑتگنت۔‘‘
بورخیس کہ چہ بازیں مدّتے آ چمّانی نادراہی آماچ اَت،گنتر بوت۔
وتی زندئے گڈّی دہکاں چٹ کور ات۔اے یک پیدائشی ویلے ات کہ چہ پت ئے کٹم ئے نیمگا آنہیا گون ات او ایشیابورخیس کٹم ئے بازیں پدریچانارنج و ازابئے تہا کتگت۔نادراہیااَبید ہم بورخیسانبشتہ کنگ یلہ ندات و وتی بازیں کتاب چاپ کنائنیت کہ آہانی تہا’’ایل لبرو ڈی لاس سیرس ایمیجنر یوس‘‘(1967 )ہوار اَنت۔’’منا کتاب پکار اَنت ‘‘آنہیا یک رندے درّائینت۔’’آمنی ہست و نیست اَنت‘‘۔
بورخیسا 1985 آ دائمی لَڈو بار کت او سوئزرلینڈئے شہر جنیواآ شت۔آہمودا 14جون1986 ءَ جگرئے شُومک ئے نادراہی سببابیران بوت او آاولڈپلین پیلائس کبرستاناکلّ کنگ بوت۔بورخیسادو سُور کتگت۔1967 آ آنہیا گوں وتی سنگت ایلسا اسٹیلیٹا میلاناسُور کت کہ ہمے زوتاں جنوزام بوتگت۔آنہیا اولی رندا ایلسا باز دہک پیش ہما وہدا دیستگت وہدے ایلسائے امبرایوکا ہبدہ سال ات۔سُورا دیرا رُہ نہ کت اوسے سالارند آسست و سید بوتنت۔زِندئے گڈی سالاں بورخیس وتی پیسریگیں شاگردو کمکار ماریا کودامائے ہمراہ و ہمکار ات۔آنہیا وتی مرگادوماہ ساری22 جون1986 آ گوں کوداماآسُور کت۔اے سانگ دوئینانی زندئے تہا گل و شادِہءِ سبب جوڑ بوت۔کوداماآ چدو پیش بورخیس ئے پیسریگیں انگریزی گروپئے تہا مدام بہر زرتگت۔آنہیا چہ بیونس آئرس زانتجاہا انگریزی تہا پی ایچ ڈی کتگت۔
1984آ دوئیناں دنیائے بازیں ملکانی ترو تاباپد اکسی کتابے ردوبند داتگت۔ایشی اَکس کوداماآ کش اتگتنت و نبشتہ بورخیس ئیگتنت۔
بورخیس ئے کسّہی کائنات لبزانک،فلسفہ و تھیالوجی تہا آنہی شائیگانیں وانشت و زانت و زانش ئے منّہ وار اِنت۔آبے پاندیں کائناتہتہا مردمانی نیمگا مانا ئے شوہازارا بے سَمریں جہدے لیکیت۔انرجی، ماس، او روشنائی رفتارءِ کائناتہ تہا،بورخیسءِ ہیالا بنجاہی شے ٹائم واِنت،سپیس نہ اِنت۔
بورخیس چہ انگریز فلسفی جارج برکلے آ اَسر مند اَت،آنہی ہیالاپکائیں گواچن ایوکا انسانئے mental perception ءِ سرا ہواراِنت۔گواچنیں دنیا ایوکا راستیانی ہمے نہ کُٹّوکیں سلسلہ آ ودی بوت کنت۔ہمے ہیال و بنگپ آنہیا وتی کلاسیکی آزمانک’’دی گارڈن آف فورکنگ پات‘‘ او ’’مَرگ و کمپاس‘‘ئے تہا کارمرز کتگنت۔