(دومی بھر)
"واجہ تو اسٹوڈنٹ ے نہ ئے باریں ترا کِلّ ایت یا نیل ایت” , گاڑی ءِ ڈگی ءَ چے سرجاہ ءْ کمبل کشّانا اسماعیل ءَ منی سرا بمبے دور دات…”اے چونیں گپ انت گڑا من کجا بہ وپساں؟” منی وَ گوشے توارہم گار بوان اَت…”ہیر بیت” کسانیں پسو آتک۔۔۔ما ھاسٹل ءِ دفتر اَ شْتیں , مئے وش بھتی اودا یک مینابی بندری یے نندوک اَت , مارا گوشت ئے ہچ مشکل نہ انت شما وتی بلوچے بروے اے شمے کوٹی انت , کوٹی نمبر 205۔۔۔
من سردیں ساھے کشّ اِت , کوٹی ءَ دہ تھت ات انت بلے مردم ھچ نیست اَت۔۔۔.فریش بوگ ءَ رند من دیم اسماعیل ءِ نیمگا کت "بریں تیاب ءِ لمبا چاہ وریں”۔۔۔.اسماعیل ءَ گوشے سیاہ مارے دیستگ اَت , ھشک بوت۔۔۔..من زانت ایشی ءِ سْرینگ لئیب نہ انت بلے من ہم کراچی ءِ پٹھان ہوٹلانی چاہ وارتگ ات…من وتی دیم 1960 ءِ انڈین فلمانی ہیرو ءِ پت ءِ پیما کت , دراھیں جہان ءِ بزّگ ئے وتی توار ءِ تہا مان گپتک ءْ منت سنت ءِ راہ گپت , سادھیں بلوچ , اسماعیل گڈسر ا پروشت۔۔۔.
جھل ءَ مینابی بچک ءَ وھدے ما چاہ شوھازی ءِ ھال دات آئی ءَ ھما دمانا مئے دیم گپت , "شما مئے مہمان ات , چاہ مئے سرا انت” , بلے , ما درکپتیں۔۔۔
پوہ ! اینچو گاڑی۔۔۔مرکزی سڑک ءَ منی ساہ کشّ اِت۔۔۔ما ہم رمبا ھوار بوتیں۔۔۔مغرب ات پمشکا رش ات۔۔۔میزان میزانا ما یک چار راھے ءَ رستیں۔۔۔.خیابان ساحل , بورڈے ءَ جنوب ءِ نیمگا راھنمائی کت۔۔۔تیاب چوں بمبئی ءِ چوپاٹی ءِ رنگ ءَ کسانیں دیوال ءِ پشتاَ ات , ھرکجا جنک ءْ بچکانی جوڑی سک سکی کنگ ات انت , لہتیں مردم وتی فیملی ءِ ھمراہ ات انت۔۔۔منی ھیال ءَ تہنا من ءْ اسماعیل بے جنین اتیں۔۔۔ھیر ما چاہ ءِ شوھاز ا دیوار ءِ لمبا روان داں یک مزنیں عمارت یے گورا رستیں , اودا یک سڑکے دریا ءِ تہا روگ ءَ ات۔۔۔”اے چی اَنت ؟” منی دپا چے دراتک۔۔۔”قشم ءِ جزیرہ ءَ روگ ءِ اسٹاپ انت” اسماعیل ئدرائینت۔۔۔کشا دوکانے ءَ گونڈوے اوشتوک ات , ما چہ گونڈو جست گپت کہ چاہ کجا رس ایت۔۔۔آئی ءَ مئے دل پروشت "ھچ جاگہ”۔۔۔
اناگاہ مئے پشتا کوکارے چست بوت۔۔۔چَک تراینت , مزنیں جنگ ءْ چوپ اَت , زاہ ءْ بدیانی طوفان چست اَت۔۔۔.لہتیں ورنا وت مہ وت جنگ اِت انت۔۔۔.اسماعیل ءَ وش بوگ ات , جنگ ءِ ندارگ ءَ انچوش گار اَت منی چاہ ئے ہم بیھال ئے کتگ ات۔۔۔جنگ ھلاس بوت ما پدا گام جنان ترّان اِتیں۔۔۔.
اسماعیل ءَ یک وشیں جاھے درچت ءْ نشت۔۔۔مئے دیم پہ دیم اسپیتیں مسیت ءِ ماڑی ءْ مینار ات انت۔۔۔رندا منا خبر کپت اے "دلکشایں مسیت” انت۔ اے بند عباس ءِ کوھن تریں مسیت گوشگ بیت۔۔۔کساس 280 سال کوھن۔۔۔مسیت ءِ پیم ءَ اے میتگ بزاں "سورو” ہم بندر عباس ءِ کوھن تریں میتگ انت چہ مسیتا ھم کوھن تر بلکیں راستیں گپ ایش انت آ شھر کہ مروچی بندر عباس ءِ نام ءَ زانگ بیت آ اولا ہمے "سورو” بوتگ۔۔۔ایرانی دپتر زانتانی رد ا سورو اسل ءَ "سارو” بوتگ ءْ اے چہ ھندوستان ءِ جنینانی پوشاک "ساری” ءَ چے زورگ بوتگ چیاکہ اے بندن ھندی ساریانی برگ آرگ ءِ جاہ بوتگ…بلے۔۔۔من گوں ایشی ءَ تپاک داشت نہ کنگ اوں , سورو شھر ءِ کوھن تریں ھلک انت , اے ھلک ءَ دنیگا "بندری” جہہ منند انت ءْ اے بندری منی ھیال ءَ اسل ءَ ھما بلوچ انت کہ مروچی وتی پجار اش گار کتگ۔۔۔
سورو تچک ءَ بلوچی نام ے , سورو نام مارا باز جاہا گندگ کئیت , انچوشکہ "مند ۔ سورو” , "زرآباد ۔ سورو” , "کنارک ۔ سورگ” , "گوادر ۔ سْر” دگہ بازیں۔۔۔.بلوچ ءِ تاریخ ءَ وھدے دگریں نبیس ایت گڑا انچیں "ساری” کشوکا بیت۔۔۔
بندر عباسا کوھنیں زمانگ ءَ "جرون” ھم گوشگ بوتگ بلے اسل ءَ جرون "ھرمز جزیرہ” ءِ نام بوتگ کہ شھر ءِ نزّیک ءَ انت۔ رندا عرب تاجراں سورو ھم جرون گوشتگ , پرتگالی دز وھدے کاینت آ ھمے جرونا "گیمبرون” کن اَنت۔۔۔.
اے پرتگال ءِ دزاں ھم دگہ جاہ نہ رستگ , بندر عباسا گر داں اورماڑہا مئے گٹا لوپ بوتگاں , واہ ڑے "ھمل جیئند”۔۔۔.کرسٹیانو رونالڈو اگاں فٹبالر مبوتیں من پرتگالیاں ھرابیں زاھے داتگ ات ۔۔۔
ہبدمی کرن ءِ نیاما ایران ءِ صفوی بادشاہ "شاہ عباس” ءِ فوجی جنرل "امام قلی خان” پرتگالی ءَ گوں جنگ دنت ءْ شھرا پچ گریت , شھر ءِ ایرماد بوگا پد بندن ءِ نام شاہ ءِ نام ءِ سرا "بندر عباس” ایر کنگ بیت۔۔۔
ہژدمی کرنئے گڈسرا گر داں نوزدمی کرنئے نیاما بندر عباس ایدگہ بلوچ بندنانی رنگ ءَ "سلطنت آف عمان” ءِ دستا بیت۔۔۔گوش انت , اومان ءْ ایران ءِ ایگریمنٹ بیت بلے رندا مشکت زورانسری کنت۔۔۔ نوزدمی کرن ءِ نیاما ایرانی سپاھیگ گوں انگریز ءِ کمک ءَ شھر ا یک رندیں پدا دزگر انت۔۔۔
پہلوی بادشاہانی زمانگ ءَ بندر عباس ایران ءِ مستریں بندن جوڑ بیت ،چہ ھمدا شہر انچوش دیمروی کنت کہ 10 , 15 ھزار ءِ آبادی مروچی پنچ لکھا برز اِنت…انّو ھم ایران ءِ درآمدات ءْ برآمدات ءِ مستریں بنجاہ بندرعباس انت۔۔۔
دراھیں چست ءْ ایراں پد شاھد "سورو” مروچی ھم اے داستانا ھاموشی ءِ زبانا گوشان انت۔۔۔سورو ءِ قدیمی بازار(مارکیٹ) دنیگا شھر ءِ مستریں بازار انت , سورو ءِ بازار کراچی ءِ کھجور بازارا یات دنت۔۔۔
شد اَ مارا چہ تیابا گلّینت۔۔۔ما جمہوری اسلامی روڈ ءِ یک رستورانے ءَ پناہ زرت۔۔۔عجب رستورانے ات۔۔۔.بگر آشوبی رستوران ات , جنینی آشوب۔۔۔رستوران ءِ کاؤنٹر ا وش رنگیں جنکے نشتگ ات , ٹیبل ءَ ورگ دیوک ہم جنک ات انت , کنور کنوک دراھیں مردین اِت انت…”بگر اڑے ادا وَ سسٹم چپ انت” اسماعیل ءِ کندگ دراتک۔۔۔”جنینی انقلاب زندگ بات” ما ہم کندان گوشت۔۔۔شاما رند پدا ھاسٹل۔۔۔
ھاسٹل ءِ دیم ئیک رندے پدا "استین ءْ پیاپیں ترونگل” مچ اِت انت۔۔۔”یار شپا ایشانی ھاسٹل ءَ جمپ جنیں” اسماعیل بے تاھیر ات , من دیوال ءِ سرا مکّیں شِکّانی نیمگا اشارہ کنانا گوشت "اے انچیں جاگہ ءَ پتر انت دراھیں زند ا جمپ وتی جاہا نشت ھم نہ کنے”…
ھاسٹل ءِ اوتاگ ءَ چہ مارا پیسر چار بچک ساڑی ات انت…دروت درھباتا رند پجار کنوکءَ بوت…یک محمد علی نامے سراوانی ءْ دگہ یک ترک بچکّے مئے سنگت بوت ھاس سراوانی ، بلوچ ءِ دردابلوچ مارایت۔۔۔
شپ گوں وابا تتک , سھبا ما شھر ءِ سئیل ءْ سوادا درکپتیں۔۔۔محمدعلی ھم مئے ھمراہ ات۔۔۔بندرعباس ماڈرن شھرے وَ نہ انت بلے پراہ ءْ شاھگانیں سڑک , مزنیں مزنیں بلڈنگ , آبی رنگے مزنیں ءْ خوبصورت ایں مسیت ءْ پدا گاڑیانی سیلاب وت گوش ایت اے شھر انسانانی وش بوئیں باغ انت , اولسرا من شہراصفائی ءْ نفاست ءِ ڈگری دات بلے وھدے منی سر شھر ءِ شمال مشرق ءِ نیمگا یک بلاھیں میتگے ءَ کپت منی رومانس صابن ءِ گجّانی رنگ ءَ گار بوت۔۔۔تنکیں گلّی , چڈ ءْ کچرا , کسانیں کسانیں لوگ , گلّیانی تہا چلم کشوکیں بندری جنین۔۔۔..بندرعباساہم لیاری ھست ؟؟؟ منی ٹیلگ دراتکاں۔۔۔اے شھر ءِ اسلی مردم بزاں بندریانی میتگ اَت۔۔۔.
بندر عباسا بندری سک کم گندگ کاینت شھر ءِ سرا دری مردمانی رنگ گیشتر انت۔۔۔سورو ءِ کوھنیں بازار ا ابید ایدگہ دراھیں مارکیٹ ءْ شاپنگ پلازہ دری مردماں دستاں آں۔۔۔پدا یک دگہ مصیبت ایش انت کہ داں نزّیک ءَ چے مگندے بندری ءْ گجر جتا زانگ نبنت چیا کہ اے ہم گجرانی ڈول ءَ پینٹ شرٹاں۔۔۔تیاب دپی ھنداں مردین چِرّک بند اَنت ءْ بش شرٹ گورا کن انت بلے شھرا "شھری” ترّیتگ آں۔۔۔بندری چِرّک چہ پنجابی ءْ سندھی ءَ چٹ جتا انت البتہ مشکتی چِرّک ءَ گوں نزیک انت… مردین گیشتر مزدورنت یا سڑک ءِ لمبا سگریٹ ءْ پفک بہا کن انت ۔۔۔
بندری گوشے لیاری ءِ ھند شاہ بیگ لین ءْ کلاکوٹ ءِ مردمانی سیاد انت , چوشیں ھمرنگی۔۔۔ سڑکانی کشا بندری جنین ہم بے کساس گندگ کاینت , اے جنین وتی کلچرڈ گدانی تہا بزاں پراھیں پشک , تنکیں پانچگ ء گل دار چادر ءِ گوما سڑکانی کشا ٹھیّہ ءِ سرا کسانیں کسانیں چیز بھا کن انت۔۔۔لھتیں جنین وتی چمّانی سرا یک دوچی پٹی یے بند اَنت , گوشے دوچی عینک اش چمّا کتگ۔۔۔اے پٹی ءِ دوچ کیچی دوچ ءِ یاتا پِرین ایت۔۔۔.سنگتے ءَ منا گوشت ہرچی ءَ چم ءِ سرا پٹی بستگ بزاں سیر کتگین انت…من باور وَ نہ کت بلے جنینا جست کنگے جرات ہم نہ کت۔۔۔(روان انت)۔۔۔۔۔۔