دیدگانی دید کور انت ۔۔۔  عبداللہ شوہاز 

ہر ہندے ئے وشرنگی چہ دومیگاں جتا انت ۔ ہر ہندے ئے مردمانی تب و میل ، کدّ و بالاد و چاگردی راہ و رہبند چہ دومیگاں جتا انت ۔ ہمے پیما تربت بلوچستان ئے ہما شہر انت کہ گرماگا اودا دوزہ ئے بو کئیت ۔ بلئے اے ہندئے زیبائی آ گرماگی قہریں پہوگ و لوار ہم وتی دامنا جاگہ داتگ انت و وتی مہلونک ئے زندارا رژنے بخشاتگ ۔ ادئے زیبائی ئے راز ازمکارانی ہما لڑ اِنت کہ گوں وتی زیبائیں حیالاں نیم وابیں مہلونک ئے زرداں تاہیر دےئنت ۔
گرماگی شپاں کسے ئے سر تربت ئے شہر ا بہ کپیت تہ عطا شاد ڈگری کالج ئے پشتی نیمگا مدام یک مردمے گوں درتگیں پچّاں گوں لیگاریں بالاد ا درا بیت کہ درتگیں گردویے پرے و پشّگانی وارتگیں ٹپّاں کچینگا انت ۔ برے ھڑوسکیت ، برے کندیت و برے آہ و زاری کنت ۔ ہمے مرد راشد ؔ دیدار اِنت ۔
ازمکارانی زند و ازم ئے درگتا اگاں مغربی کرِٹکانی لیکہ چارگ بہ بنت تہ راشد اشی ئے یک زندگیں مثالے۔ دیدار ہما ازمکار انت کہ آنہی زند و ازم ئے نیاما یک مزنیں پراہگے است ۔ دیدارئے مستریں وش بھتی اِش انت کہ آنہیا وتی چاگردئے ہچ غم کوپگاں نیست بلکیں آنہی سرجمیں زند آنہی نزّآؤرتگیں حیال و لیکہ انت ۔ اے سرجما ماں ’’بنی آدم ئے اشکا مہ کپ ‘‘ئے دروشما بلوچی لبزانک ئے کباٹانی براہ انت ۔
’’ بنی آدم ئے اشکا مہ کپ ‘‘راشد دیدار ئے شعرانی اوّلی دپتر انت ۔ چہ شنگکار زبان بحرین ئے نیمگا سال 2016ء آ چاپ و شنگ بوتگ ۔ دیدارئے اے کتاب ئے شعر عدنان مقبولا چتگ و نزّآؤرتگ انت ۔ اے کلّی 46 شعر انت کہ ماں کتاب ئے 84 ایں تاکدیمانی سرا سمبئتگ انت ۔ کتاب ندر اِنت پہ ’’ مہر ئے مریدانی ناما ‘‘۔ پہ اشی آ بلوچی ئے وانوک شنگکار زبان بحرین ئے ھذمتاں ہجبر شمشت نہ کن انت کہ آنہیا دیدار ئے پیمیں یک درپشناکیں گوہرے چہ ہاکاں پول اتگ و بلوچی وانوکانی دیوانا نادینتگ ۔ اے کتاب ئے تہا دیدار ئے بازیں شعر ہوار انت کہ آں نا سرجم انت بلئے دیدار نوں چہ وتی سدّ و سارا گشتگ ، ہمے حاترا چہ آئی امیت کنگ نہ بیت کہ ہمے ناسرجمیں تخلیقاں سرجم بہ کنت پمشکا اے شعر ہما رنگا کہ آنہیا گشتگ انت ہما پیما ہوار گیجگ بوتگ انت ۔ کتاب ئے تہا گیشتر غزل ہوار انت بلئے کوہنیں تہرئے نظم ہم ودی بیت کہ بنگپّ و رد و بند ئے رد ا بد نہ انت ۔ بازیں جاہاں آنہی بے سمائی آ ہم آں ایر جتگ بلئے آ وت ہمے لوٹیت کہ کسے آنہی اصلاحا بہ کنت ۔ پہ درور وت گشیت ،
بنی آدم ئے زندئے متاہ
بنی آدم ئے نزّارگ انت
زند یک انچیں چیز ے کہ بنی آدما چہ ہرچیز ا گیش عزیز نت ۔ تُری ہر وڑیں وہد و جاور بہ بنت ، ہر پیمیں ہار و ہیرّوپ بیا انت بلئے بنی آدم ہجبر نہ لوٹیت کہ آنہی و زند ئے نیاما بستگیں اوتاک بہ سدیت ۔ ہمے لیکہ آ دیدار وتی نظم ’’ماہکانی شتگ مئے جوانی شتگ‘‘ ئے توکا اے رنگا درشانیت،
ماہکانی شتگ
مئے جوانی شتگ
بچّ اتگ چونی آ
بزّگیں شے مرید
چاکرانی درا
وہدے حانی شتگ
پہ ہما امیتا کہ بنی آدم زندگ انت اگاں ہما امیت ئے چراگ ہم بہ مریت و انگت کسے زند گ بہ مانیت تہ بزاں کہ آ باز محکم انت ۔ و ہمے زندگیں بنی آدم ئے نشانی انت کہ جیڑہ و جنجالانی دیمپانی آ ہم راہے شوہازگ ئے تچ و تاگا بہ بیت ۔ آ بزانت کہ مارشتانی زر ا زندئے بوجیگ کجام دیما ترّینگی انت دانکہ بے رعائیں شرتگاں بہ رکّیت ۔ وہدئے تاڑ و تیلانکی زور ہم ہلاس بہ بیت و ساہ بہ مانیت ۔
یک شپے کڑدے سنگتانی ہمبراہی آ گرماگی شپے آ پہ پاد زوالی ما دیم پہ تربت ئے بازارا در کپتیں ۔ نیشنل بینک ئے مین برانچ ئے دیم پہ دیما سبزی والہانی گورا دمانے جلّ اتیں تہ پشتی نیمگا مردے تتّر گرانا اتک ہمدا اوشتات ۔ دمانے اے دیم آ دیما جوانی آ سیل کتے و پدا دکاندارئے دلگوش ہانگو بوت یک شرّیں انگورئے تلنگے چستے کت و راہ گپت ۔ دکاندارا ہمے فقیر گونگیں مرد گوانک جت و چہ دومی ترّ اِت ہمیشی ئے لیگاریں گردویے چکّ اِت تہ گردو آ ہم چرّگے جت و چہ آستونک ئے بنا درت ۔ پہ مرگاں گرّی مردا انگور ئے تلنگ پچ گپت و دوارہ ایر کت ۔ فقیر گونگیں مردا دیم ترّینت و ھڑوسکانا گشتے ،
مدّتے بیت من شدیکّاں گژن ئے لاپا کپتگاں
چو مریدا بے وسینا کوہ ئے کاپا کپتگاں
ہمے گلّہاں وتی دگہ لچّہے ’’ کیچ چے پیمیں جنگلے ‘‘ ئے توکا چو دردشانیت :۔
کیچ چے پیمیں جنگلے
سرجما من گول اِتگ
ہچ نہ دیستگ بیل و یار
چہ وتی چاگردا گلہ و زاری آ ابید دیدار چہ وتی دوستدار ا ہم با زگلہ کنت ۔ بلئے چہ دوری و واری آ ابید ہم انگت آ نا امیت نہ انت و ہما روچ ئے وداریگ انت کہ پدا دیدارئے لیگاریں پچ نوک بنت و گنوکیں دیدارپدا سار بیت :۔
باریں کدی آ روچ کئیت
بو مہلب ئے آتار بیت
اشکی گنوکے سار بیت
باریں کدی ؤ روچ کئیت
بنی آدم یک انچیں مخلوقے کہ آنہی مارشت ہجبر پہ بن ہلاس نہ بیت ۔ وہدئے ہمبراہی آ تب و میل مٹّ بنت بلئے مارشت مدام زندگ انت ۔ بنی آدم چنچو کہ نزور بہ بیت پدا ہم آنہی دل کشّیت کہ آ وتی بیل و ہمبلانی درد و سکّیانی دیمپان بہ بیت ۔ چریشی آ بنی آدم ئے مارشتانی مستیں چول ایر ماد بنت ۔ دیدار چنچو کہ نزور انت چہ ظاہرا لیگار اِنت بلئے آنہی اندرئے مردم انگت پہ ہما ہمبلا ہدوناک انت کہ دیدارئے واہگانی کعبہ انت و شپ روچ آ وتی حیالاں ہمائی آ زیارت کنت ۔ پہ دیدارئے مہرئے قلات ئے محکمی ئے کیاس کنگا جہل ئے شعراں سیل کن ات:۔
بہ گیپت سکّی یے روچے وہدے ترا
شپادیں گوں پاداں موال چست بنت

من بباں تو بہ بئے
مہربے حساب بہ بیت

دیدار وتی دوستدار ئے مہلبیں حیالاں چہ وتی ساہا ہم زیات دوست داریت۔ بلئے آنہیا اے حبر باز توریت کہ وہدے بیوانکیں جنگلاں کسے ہم نہ گواہیت کہ آنہیا دستا بہ گیپت و داں منزلے آ سر بہ کنت ۔ ہما بیل و ہمبل کہ آنہی حاترا دیدار ا فقیری آ سر درآؤرت آنہیا ہم سما نہ انت ،
وداراں بے وفا ئے شپ داں سہبا
مدام کمزور کم ھال چمّ نہ انت اِنت

وائے دلبر کہ نہ کنت گوں من مہر
زاناں زیبائی نہ براہیت مارا
شاعر تبیں مردمانی یک مزنیں نزوری یے کہ آ مدام گوست ئے جلوہ ناکیں حیالانی تہا زندگ بوہگ لوٹنت ۔ چوناہا ہر نوکیں روچ زندگی ئے یک نوکیں کنڈگے ۔ بگندئے ہمے حاترا گوستگیں روچانی زیبائی و وشحالی گیشتر مردما یات کئیت ۔ بلئے ہمنچو کہ جنجال گیش بوہان بنت گوست ئے ارزانی و وشدلی چمّانی دیما ظاہر بیت ۔ دیدار ہم ایندگہ ازمکارانی پیما مدام وتی گوست ئے حیالانی سمبئینگا مشکول انت ۔ ہما روچ ئے وداریگ انت کہ پدا گوستگیں روچ واتر بیا انت ۔ وہدے آ ہمے حیالانی جہلانکیاں ایر کپیت اناگتا آنہی دپا درکئیت،
منارا یات انت ترا نہ انت یات آ وشیں دروشم تئی کندگانی
حیالا تاچین برو ہمودا بچار ہما روچ درپشگا انت
شعری بنگپّ ئے ردا دیدار ئے اے کتاب ئے کساس درائیں شعر جوان انت ۔ چیاکہ اے ہما راستی ئے درشان انت کہ گوں دیدارئے زند و آنہی چاگردا بندوک انت ۔ ادا ہچ چشیں حبرے کنگ نہ بوتگ کہ چہ دیدارئے چاگردا جتا بہ بیت ۔ بلئے آنہی شاعری ئے یک مستریں شرّی یے اش انت کہ آ گوں ارزانیں گال و سادگیں درشاندابے آ شعر پر بہ بندیت ۔ یک عجبیں حبرے کہ یک مردمے آ وتی جندئے چنگ و نزّارگ ئے سدّ ہم نیست بلئے پدا ہم آنہیا تخلیق کاری ئے کچّ و کساس معلوم انت ۔ ہمے پیم دیدار آزاد شاعری ئے تہا ہم کتہ کاری آ ہم سوبین انت ۔ چوکہ :۔
وائے دریا دلی
کہ نہ ماریت ہچ
ہمے نظم دیمترا ،
گوں زہیراں دل ئے
چول مست انت گوش ئے
دردئے زیمر بل ایت
شہدیں کوکو بُج انت
آہ و زاری کن انت
دھرئے بلبل درہیں

دیدار ا بازیں سنگ و بہرانی تہا شعر گشتگ ۔ شعری بنگپّ ئے ردا آنہی مستریں بنگپّ آنہی دوستدار انت کہ برے گوں آنہیاگلہ و زاری کن تو برے ہمائی ئے یاتانی رندگیری آ وتی جندا ببا دنت ، برے گوں آنہیا دزبندی کنت بلئے دیدار چہ وتی جند و چاگردا ہم شمشکار نہ انت۔ آ ں ہمے چاگرد ئے بہر اِنت کہ ما وتی روچاں شپ کنگائیں بلئے آنہی رژناہیں چمّ چہ لس مردما گیشتر گند انت ، ہمے سببِ انت کہ دیدارا سر پہ گنوکی درآؤرتگ ۔ چیا کہ آ ں اینچو تمرد نہ انت کہ وتی چمّانی دیم پہ دیما وتی جندا سچگا بہ گندیت ۔ دیدار ئے اے کتاب ئے بنگپّ کساس سرجمی آ ہمائی ئے جند اِنت کہ وتی دوستدار ئے واہگانی چاگردا چہر جنت ۔ پہ مثال چندے شعر سیل کن اِت:۔
کافریں دیدگاں بدار وتی
ساعتے بلّ کہ من نماز کناں

چاردھی ماہا درپش کنتیں چو
لال ئے سررندا پر بہ بند گالے

لبزاں کمائیت محکمیں
راشد ؔ پہ تو دیوانگ اِنت

سستگیں دیریں دزگوہاراں گوں
گوں وتی جندا بس ہوارئے تو

بگندشرّیں حدائے تو کارپداں دیدارؔ
غریبا سوچ امیر ئے کفن اوں نیمون انت
دیدار داں کدی است انت ، داں کدیں عطاء شاد ڈگری کالج ئے پچیں دیوال ئے پشتا گوں وتی گردو آ نیم واب انت ، داں کد چہ مردماں بازارا ترّیت دستاں ٹال کنت ، زانگ نہ بیت ۔ بلئے اے حبر راست انت کہ دیدار مدام زندگ انت و زندگ مانیت دانکہ بلوچی لبزانک ئے قلات محکم انت ۔