بندر عباس ۔۔۔ ذوالفقار علی زلفی

(سفر نامہ)

ندارہ پشتا روان اِت انت , کوہ , کور , کیلّگ , درچک ءْ ڈگار یک پہ یکّ ءَ آیان ءْ روان اِت انت۔۔۔من گاڑی ءِ دریگ ءَ چے ندارہ چاران ۔
چاھبار ءْ کنرک ءِ مرکزی سڑک ءَ چے وھدے ما دیم ترینت ء ْ کھیر ءْ زرآباد ءِ نیمگا شت انت گوشے منی دل ءَ کارچیں لگّ ات…پرشتگیں سڑک , ھشکیں ڈگار ئے نیز گاریں بلوچ۔۔۔بندر عباس 700 کلومیٹر ء بو رڈ ء منی دل گیشتر کپ کپ کت , نزاناں چیا۔۔۔
پرشتگیں سڑک ءِ سرا گاڑی دیم پہ کھیر ءَ روان اَت۔۔۔کھیر ءِ بازار کمّو بھتر ات…ھودا دوکانا چے ما لھتیں گلاس گپت دانکہ راہ ءَ تن مارا وتی باھوٹ مہ کنت…واجہ اسمعیل ءَ برپ ءْ آپ وَ گون اَت بلے گلاس ئے بیھال کتگ ات۔۔۔نی مئے منزل زرآباد ات۔۔۔
زرآباد بازیں ھلک ءْ بازارانی مجموعہ انت۔۔۔جولو ءِ بازار کہ کمّو دیمروی یے کتگ زرآباد ءِ مرکز انت۔۔۔اسماعیل یک بلاھیں مدتے ءَ زرآباد ءِ دومی مستریں ھلک سورو ءِ اسکول ءِ استاد بوتگ پمشکا آ منا زرآباد ءِ باروا معلوم داری دیگ ءَ ات۔۔۔زرآباد دو بھر انت , تیاب دپی بھر ءَ گیشتر ماھیگیری کار بیت , ھاس تنک ءِ بندن ءَ , دومی بھر ءَ کشاورزی بیت…بیر دپ , سورو , جولو مستریں میتگ اَنت۔۔۔
مکران ءِ ایدگہ دمکانی رنگ ءَ زرآباد ءَ ھم ٹکّی جیڑہ سک پر رنگ انت , بلوچ , درزادگ , ٹیہہ ءْ جت۔۔۔ٹیھانی بزانکہ سیاہ پوستانی زند چہ حیوان ءَ بدتر انت , آ انسان منّگ نبنت , آیانی کم شرپ کنگ وَ ھچے نہ انت…اسماعیل گوش ایت , منی اسکول ءَ سیاہ پوست ءْ جت زمین ءَ نشتگ انت ءْ ھوت ءْ ایدگر برزا۔۔۔..اے رنگیں نسل پرستی من اولی رندا چوں نزّیک ءَ چے دیستگ۔۔۔مالکوم ایکس گیر اتک۔۔۔
سورو بازار ءَ چے کمو دیما بورڈے دیما اتک ءْ آئی مارا ھال دات صوبہ سیستان ءْ بلوچستان ھلاس ءْ صوبہ ھرمزگان بندات۔۔۔بلے اے بورڈ انتظامی ات…چیاکہ دنیگا ھلک ءْ میتگ بلوچی ات اَنت…داں ما “لیر دپ” ءِ جلگھیں بازار ءَ سر بوتیں۔۔۔.”ایشی ءَ لیردپ پمشکا گوش اَنت کہ ایدا لیر ءِ درچک باز بوتگاں” اسماعیل ءَ منا ھال دیان گوشت..جاسک 165 کلومیٹر , لیر دپ ءِ بورڈے ءَ جار جت۔۔۔اناگاہ یک رستورانے ءَ منی چم کپت , رستورانِ بلوچ , من اسماعیل ءَ گوں دزبندی کت ایدا چاہ وریں , بلے مرد گوشے بیزار ات , گوشی , یار جاسک ءَ وریں۔۔۔من ھاموش بوتاں , منی ھاموشی ءَ لیردپ پشت ءَ گار ءْ بیگواہ کت…
کوہ ءْ ڈلاں گوازینان , اوشتر ءْ ھراں چاران ما “سدیچ” ءِ تاریخی بازار ءَ سربوتیں۔۔۔بلوچ لچہ ئے راجدپتر گوش ایت میر کمبر ءْ مھراب خان ءِ جنگ ھمے سدیچ ءَ بوتگ , منا میر کمبر ءِ ھاتونیں مات گیر اتک , پدا منا آ وش رنگیں “سیریکی” جنک “بانک طاھرزئی” یات اتک کہ آئی ءَ ماں گہہ (نیکشھر) ءِ دیوان ءَ میر کمبر ءِ شعر ونتگ ات…منا یات اتک کہ سیریک ءِ بلوچی قافلہ چہ ھرمزگان ءَ اتکگ ات۔۔۔
“اڑے اے سیریک کجاانت؟؟” سدیچ ءِ کور ءَ ردکنان من چہ اسماعیل جست کت۔۔۔”سیریک باز دور اِنت” اسماعیل ءِ پسو اتک۔۔۔
اوشتر سک خطرناک ات انت , سڑک ءِ سرا کاینت اوشت انت , اگاں غلطی ءَ چے ڈلیور ءَ اوشتر جت گڑا بزاں زند ءِ گڈی ندارہ ھمیش انت پمشکا اسماعیل سک احتیاط ءِ سرا روان اَت۔۔۔
تچگ تچگ ءَ داں ما جاشک ءَ رست اِنت۔۔۔جاشک ءِ پولیس چیک پوسٹ ءَ اسماعیل وش جست پرس کت بلے منا ھچ ئے نہ گوشت…چیک پوسٹ گوازینگ ءَ رند اسماعیل ءَ دیم منی نیمگ ءَ ترّاینت , “کراچی ءِ مردم توے اے جست منا کنگ ءَ ات”…من گوشت “لیاری ءْ جاشک ءِ سیادی سک کوھن انت”۔۔۔.یک رندے اسماعیل دلمانگ ات کہ شھر ءِ کش ءَ چے دربئیت برو دیم پہ “میناب” پدا باریں چے پگر ئے کت شھر ءَ روگ ءَ لگ ات۔۔۔کسانے شھرے ات , گوادر ءِ چھرگ ءَ جنت , وش اندام ءْ سبزہ رنگیں جنکانی دیدار ءَ چم سیر نبنت۔۔۔بارگیں سرین , پْرّیں سینگ , سیاھیں چمّ۔۔۔.گیشتریں جنک نقاب ءِ پشت ءَ چیر اِت انت ءْ لھتینانی دیم درا ات۔۔۔جاشک ءِ تہا ملائی اسلام ءَ وش جاہ گپتگ۔۔۔.
گوادر ءِ پیما جاشک ھم سہ نیمگا دریا ءَ گپتگ , مردمانی مستریں کار چوناھی ءَ وَ ماھیگیری انت بلے مروچاں ایرانی عرب سیٹھانی ٹرالراں اے کار سک ھراب کتگ پمشکا ایرانی ڈیزل ءْ پاکستانی ءْ اوگانیانی اسمگلنگ ءِ کاروبار گرم انت۔۔۔جاشک ءَ چے پنجاپی ءْ اوگان عرب ملکاں لانچانی سرا اسمگل کنگ بنت۔۔۔واہ ڑے بلوچ تئی کار۔۔۔
شھر ءْ کر ءْ گور ءِ مردمانی زبان بلوچی ءِ مکرانی گالوار انت بلے زبان ءِ سرا عربی ءْ فارسی اثر صاف گندگ کئیت…جنینانی پوشاک ءِ سرا چے پندول گار بوان انت۔۔۔.شھر ءِ تہا پٹھان ھم باز گندگ کئیت گیشتریں پٹھان اوگانی اَنت ایشانی اکثریت چمپل دوچگ ءِ کار ءَ گلائش انت۔۔۔
چاہ واری ءَ رند کساس یازدہ ءْ نیم ءَ ما “میناب” نیمگ ءَ روان بوتیں۔۔۔میناب چہ جاشک ءَ 200 کلومیٹر مغرب ءِ نیمگا انت۔۔۔
“زلفی زان ءِ اے دراھیں ھند مکران انت؟؟” , اسماعیل ءَ منا جست کت۔۔۔من راہ ءَ مکران ءِ نام ءِ سرا بازیں دوکان دیستگ اَت پمشکا منا ایشی ءِ تہا شک نیست ات کہ من دنیگا مکران ءَ ترّگ اوں بلے من عادت کتگ اَت کہ مکران اورماڑہ ءَ گر داں زرآباد ءَ انت پمشکا من کمّو ھیران اتاں۔۔۔کساس سد کلومیٹر پشتا یل دیان ما “میشی” ءِ بازار ءَ رست انت…میشی یک کاروباری ھند انت , سڑک ءِ دویں نیمگا مزنیں مزنیں دوکان اِت اَنت…میشی ءَ چے کمو دیما بندن “سیریک” ات۔۔۔
سیریک یک کوھنیں بلوچی بندن انت…ایدا گیشتر گورگیج قبیلہ ءِ طاھرزئی ٹک جہہ منند انت۔۔۔سیریک ءَ بلوچ ندکارانی یک گلے ھم ھست , اے گل ءِ تہا جنینانی یک مزنیں بھرے ھم ھوار انت بلے بڑن , اے گل ءِ ندکار بلوچی کم فارسی گیشتر نبیس اَنت۔۔۔سیریک ءِ مردم وتی ھلک ءَ اسلی مکران گوش اَنت پمشکا شھر ءِ گیشتریں دوکان ءْ کمپنیانی نام مکران ءِ سراات انت بلے یک گپّے ءَ منا سک ابکّہ کتگ ات کہ سیریک ءِ بلوچی گالوار مکرانی نہ انت۔۔۔
سیریک ءِ بلوچی ءِ سرا جاشک ءِ رنگ ءَ عربی ءْ فارسی ءِ اثر وَ ھست ات بلے اگاں فارسی ءْ عربی گالاں یک گور بکنے گڑا چیرا چے بلوچی ءِ “سلیمانی” گالوار در کئیت۔۔۔ھمے گپ پہ منا ابکّہ ئے ات۔۔۔سیریک چہ کراچی ءَ کم ءْ گیش یک ھزار کلومیٹر دور انت نی وت اندازہ بجن اِت گڑا چہ سلیمان کوہ ءَ چنچو دور بیت۔۔۔
من دلمانگ اتاں سیریک ءِ بلوچ ندکاراں ھاس گل ءِ کارمستر واجہ علی شاھو ماھیگیر ءْ آئی ءِ راستیں دست بانک طاھرزئی ءَ گوں گند ءْ نند بکناں دانکہ سیریک ءِ باروا گیشتر سرپدی برس ایت بلے قلندر جست کنات ھمے اسماعیل ءَ کہ ھچ کار ءِ ھاٹیگ نہ دار ایت۔۔۔
سیریک ءْ میناب ءِ نیام ءَ “تْمبَکی” نامے ھلکے ھست , گوش انت اے ھلک اسل ءَ “تْمپکی” انت…لہتیں مردمانی گوشگ ءِ پدا : اے ھلک ءِ مردم چہ “تمپ” ءَ لڈاتگ ءْ ادا اتکگاں پمشکا ایشی ءِ نام تمپکی کپتگ بزاں تمپ ءِ مردمانی جاہ۔۔۔تمپکی ءِ بلوچی ھم سلیمانی گالوار انت۔۔۔
نیم گھنٹہ رند مئے گاڑی “میناب” ءِ شھر ءَ تچان اَت۔۔۔اسماعیل ءَ رستوران مھدی نامے یک ھوٹلے ءَ داشت…ھوٹل داز ءِ گوما اڈکتگیں چیزاں گوں سمبھیتگ ات , مئے نندگ ءِ گوما یک فارسی پوشاک جنکے مئے گورا اتک ءْ بلوچی ءَ مارا جست ئے کت کہ شما چے ور اِت؟؟…ما ھم بلوچی ءَ آرڈر دات…ساھتکے ءَ پد جنک گوں مرغ ءْ برنج ءَ مئے دیما ساڑی ات۔۔۔
سبارگ ءَ رند ما شھر ءِ تر ءْ تاب ءَ در کپتیں…میناب بندر عباس ءَ رند صوبہ ھرمزگان ءِ دومی مستریں شھر اِنت۔۔۔میناب ءِ کوھنیں نام “مین آپ” بوتگ…گوش انت یک زمانگیں میناب برنج کشگ ءِ بنجل بوتگ , چوناھی ءَ ھنو ھم میناب ءَ آپ سک باز انت , بندر عباس ءَ ورگ ئے آپ چہ ھمدا رؤت۔۔۔میناب یک زمانگیں مکران ءِ مزنیں شھرانی تہا زانگ بوتگ بلے ھنو شھر ءِ تہا بلوچ نہ گواھیت…سیریک ءَ گر داں میناب ءَ دراھیں ھلک ءْ دمگ بلوچی اَنت بلے میناب ءِ شھر ءَ بلوچ ءْ بلوچی گار ات انت…ھودا یک دگہ راجے نشتگ کہ “بندری” ءِ نام ءَ توار کنگ بیت۔۔۔بندری کئے انت ءْ چہ کجا اتکگ انت , اے وت یک دلچسپیں داستان انت۔۔۔
گوشگ بیت کہ بندری اسل ءَ عرب , فارس , افریقی ءْ بلوچانی وت مہ وت سیر ءْ سانگ ءِ برورد انت…بندری زبان ھم ھنچوش ھمے راجانی زبان ءِ وت مہ وت ھوار بوگ ءَ چے پیداک بوتگ…بندری زبان ءِ تہا عربی , فارسی ءْ بلوچی گال ھوار گندگ کاینت…ایرانی شہ زانت بندری زبان ءَ فارسی ءِ گالوار لیک اَنت بلے منی ھیال ءَ چوش نہ انت , بندری وت یک جتاھیں زبان انت ءْ ایشی ءِ گوشوک میناب ئگر داں صوبہ ھرمزگان ءِ مغربی سیمسر ءَ نشتگ انت…بگر ھرمزگان دو راج ءِ تہا بھر انت بزاں بلوچ ءْ بندری , ایشانی سیمسر میناب انت…میناب ءِ مشرق ءْ شمال بزاں سیریک , بشگرد ءْ جاشک بلوچ انت ءْ مغرب بزاں بندر عباس , بندر لنگہ , حاجی آباد ءْ ایدگر بندری اِنت…میناب ءِ گیشتریں جہہ منند بلوچی سرپد باں ءْ گوش انت ھم بلے آیانی ماتی زبان بندری انت البتہ میناب ءِ بندری چہ بندر عباس ءِ بندری ءَ بلوچی ءَ گوں نزیک تر اِنت۔۔۔شھر ءِ مردمانی دود ءْ ربیدگ ھم ھمے رنگ ءَ مکس انت۔۔۔
میناب ءَ یک چیزے من سک مار ات , آ ات مینابیانی بزگی ءْ واری , شھر ءِ مرکزی سڑک ءَ ابید ایدگہ دراھیں شھر سک پدمنتگ , بازیں مردم کراچی ءِ فقیر کالونی ءِ پیم ءَ کوہ ءْ جمپانی سرا آباد انت۔۔۔آ مردم کہ گوش انت کراچی ءَ گر داں بندر عباس ءَ بلوچستان انت یک رندے میناب ءَ لازم بروانت داں بزاناں کجام بلوچستان؟
بندر عباس 105 کلومیٹر , نی ما دیم پہ بندر عباس روان اِت انت…میناب داں بندرعباس سڑک سپر ھائی وے انت , پمشکا اسماعیل ءَ ھم گاڑی 150 ءِ اسپیڈ ءَ بران کت۔۔۔باز دیر نہ گوست بندر عباس مئے دیم ءَ ات۔۔۔دو یا سہ چوک گوازینگ ءَ رند اسماعیل ءَ جمہوری اسلامی روڈ گپت۔۔۔شاہ دگ ءِ دویں نیمگا مزنیں بلڈنگ مک ات انت , شھر درچک ءْ پلّاں چکار ات…میناب , سیریک ءْ جاشک ءِ دیما بندر عباس واقعی “شھر” ات…
وشیں ھال ایش ات , اسماعیل ءَ یونیورسٹی ھاسٹل گار کتگ۔۔۔.اینگو آنگو سر سر جنگ ءَ رند یک مردمے جست گپت کہ واجہ “وحدت پیٹرول پمپ” کجا انت؟؟” آئی ءَ گوں بچکند درائینت , “امیر آباد نہ؟” , اسماعیل ءَ ھو ھو کت , آئی ءَ پدا گوں بچکند گوشت , کمّو دیما۔۔۔.
ما کمّو دیما شتیں پیٹرول پمپ دیست , پیٹرول پمپ ءِ کش ءِ سڑک ءَ پترگ ءِ گوما جنکانی ھارے اتک , جینز , پتلون ءْ کوٹ ءِ ھمرائی ءَ بڈیں جنک مئے استقبال کنگ ءَ ات انت , “ھمیش انت خوابگاہ” اسماعیل گل بوت۔۔۔.من ھیران اتاں کہ یاھدا ! جمہوری اسلامی ایران ءَ جنک ءْ بچک یکے ھاسٹل ءَ وپس انت , بلے ھیرانی ءَ گیشتر من سک گل و شات اتاں۔۔۔دیر نہ گوست اے شادمانی وتی مرک ءَ رس اِت۔۔۔جنک ءْ بچکّانی ھاسٹل یک نہ بلکیں ھمسائیگ ات انت , پدا دوینانی سیمسر گوشے انڈیا پاکستان ءِ لائن آف کنٹرول ات۔۔۔من دل ءَ گوشت , دور مکاں کہ دبئی نہ انت۔۔۔(روان انت)